روان‌شناسی شناختی

دکتر Zhong-Lin Lu و
دکتر Barbara Anne Dosher
 انتشاریافته از دانشنامه‌ی اسکالرپدیا (۲۰۰۷)

روان‌شناسی شناختی بررسی علمی شناخت در انسان، یعنی همه‌ی توانایی‌های ذهنی ما – ادراک، یادگیری، یادآوری، اندیشیدن، استدلال، و فهمیدن – است. اصطلاح cognition” (شناخت) ریشه در واژه‌ی لاتین cognoscere” به‌معنی «دانستن» دارد. اساساً روان‌شناسی شناختی به‌مطالعه‌ی این می‌پردازد که چگونه انسان‌ها دانش یا اطلاعات کسب می‌کنند و آن را به‌کار می‌گیرند. ارتباط نزدیکی با علوم شناختی  که بسیار میان‌رشته‌ای است دارد و از هوش مصنوعی، علوم کامپیوتر، فلسفه، انسان‌شناسی، زبان‌شناسی، زیست‌شناسی، فیزیک، و نوروساینس اثر می‌پذیرد.

تاریخچه
روان‌شناسی شناختی در شکل مدرن‌اش مجموعه‌ای برجسته از فن‌آوری‌های جدید را وارد علم روان‌شناسی می‌کند. اگرچه نشان پژوهش‌های انتشاریافته درباره‌ی شناخت در انسان را می‌توان تا «درباب حافظه»ی ارسطو یافت (Hothersall, 1984)، خاستگاه‌های فکری روان‌شناسی شناختی با رهیافت‌های شناختی به مسائل روان‌شناختی در اواخر قرن نوزده‌ام و اوایل قرن بیست‌ام در کارهای وونت، کاتل، و ویلیام جیمز آغاز گشت (Boring, 1950).

روان‌شناسی شناختی در نیمه‌ی نخست قرن ۲۰-ام با رشد «رفتارگرایی» افول کرد – رفتارگرایی مطالعه‌ی قوانینی است که رفتار قابل مشاهده را به شرایط محرّک قابل مشاهده و عینی مرتبط می‌کند، بدون هیچ توسلی به فرآیندهای ذهنی درونی (Watson, 1913; Boring, 1950; Skinner, 1950). این اام اخیر، که برای روان‌شناسی شناختی بنیادی است، یکی از علل سقوط رفتارگرایی بود. برای مثال، نبود فهم از فرآیندهای ذهنی داخلی به عدم تمایزی بین حافظه و عملکرد انجامید و در توضیح یادگیری پیچیده با شکست مواجه شد (Tinklepaugh, 1928; Chomsky, 1959). این موضوع به افول رفتارگرایی به‌مثابه شاخه‌ی غالب در روان‌شناسی علمی و به «انقلاب شناختی» منجر شد.

انقلاب شناختی در اواسط دهه‌ی ۱۹۵۰ شروع شد، زمانی که محققین در چندین رشته توسعه‌ی نظریاتِ ذهن برپایه‌ی رویه‌های محاسباتی و بازنمایش‌های پیچیده را آغاز نمودند (Miller, 1956; Broadbent, 1958; Chomsky, 1959; Newell, Shaw, & Simon, 1958). روان‌شناسی شناختی در دهه‌ی ۱۹۶۰ نقش غالب را یافت (Tulving, 1962; Sperling, 1960). شاید انتشار کتاب اولریک نیسر، «روان‌شناسی شناختی»، در ۱۹۶۷، بهترین نشانه‌ی احیایش باشد. از ۱۹۷۰، بیش از شصت دانشگاه در آمریکای شمالی و اروپا برنامه‌های روان‌شناسی شناختی دایر کرده‌اند.

دریافت ترجمه‌ی کامل در قالب PDF